Ivana Nenadoviç reflekton mbi përvojat e saj të luftërave brutale jugosllave, të cilat janë rikthyer në mes të katastrofës aktuale që po ndodh në Gaza, teksa fillon një luftë e njohur toksike dhe ku njerëzimi shpërfillet.
Jam mbytur me lajmet dhe imazhet nga Izraeli dhe Gaza në dy javët e fundit. Zemra ime po thyhet për çdo jetë të humbur, për çdo nënë që humbi fëmijën e saj.
Ndërkohë që po dëgjoj të dyja palët të justifikojnë veprimet e tyre, nga mediat kryesore perëndimore që nxisin polarizimin, te gazetarët e pavarur nga të dyja palët që synohen dhe heshtin nga qeveritë e tyre, apo organizatat humanitare dhe akademikët që grijnë fjalët e tyre për të dënuar njërën palë. ose tjetrin, për të mbështetur njërën ose tjetrën palë, duke u përpjekur të shprehin ndjeshmërinë për të dyja palët, duke ia arritur vetëm të anulojnë njëra-tjetrën.
Po e gjej veten të nxitur nga propaganda dhe të frustruar nga një kuptim shumë naiv i luftës në qarqet intelektuale, por i përshëndes ata që u përpoqën të jenë një busull moral në qendër të stuhisë. Këndvështrimit tim i mungojnë njohuritë e nevojshme akademike për t’iu referuar ngjarjeve historike dhe për të cituar liderët botërorë, përkundrazi ‘ekspertiza’ ime vjen nga përvoja ime. Një përvojë që do doja të mos e kisha.
Më kujtohet një nga netët gjatë atyre tre muajve të vitit 1999 kur sulmet ajrore ishin veçanërisht intensive në Beogradi. Atë natë, vëllai im (20) dhe unë (22) ishim shtrirë në shtretërit tanë, dritaret në dhomën tonë ishin të ngjitura me shirita të mëdhenj X, në mënyrë që xhami të mos thyhej në rast shpërthimi. Ne i mbajtëm dritaret pak të hapura për të njëjtën arsye edhe pse ishte ftohtë. Ne e dinim tashmë se si të dallonim midis zhurmës së një avioni që fluturon mbi, ose thyen murin e zërit, dhe një shpërthimi. Ne e dinim gjithashtu se nëse dëgjonit një raketë që po afrohej – Tomahawk ishte marka “jonë” – ai tingull ka shumë të ngjarë të jetë gjëja e fundit që do të dëgjoni.
Fillimisht dëgjova gumëzhimën dhe ndërsa afrohej gjithnjë e më shumë, dëgjova edhe zhurmën kërcitëse të një rakete, një tingull që nuk e harron sapo ta dëgjosh. Me një shpejtësi dhe forcë që nuk e imagjinoja kurrë se e zotëroja, tërhoqa vëllanë nga shtrati dhe u shtriva mbi të. Frika ime më e madhe nuk ishte aq nga vdekja, sa nga prerja në xhami ose e plagosur rëndë, pasi të përfundoja në spital do të ishte më keq se vdekja, mendova. Spitalet tashmë ishin të papajisura falë sanksioneve dhjetëvjeçare dhe tani ishin të stërmbushur me njerëz të plagosur. Pas nja dy sekondash, që zgjatën si orë – ato momente kur jeta juaj shpaloset në sekonda – ne kuptuam se, ajo që menduam se ishte një goditje fatale, fluturoi mbi ne në rrugën e saj të gëzuar drejt objektivit.
Siç e morëm vesh më vonë, atë natë synohej një tjetër objektiv infrastrukturor – një termocentral në Beogradin e Ri, pikërisht përtej lumit nga banesa jonë, duke siguruar ngrohje gjysmë milioni njerëz. Termocentralet ishin një objektiv i rregullt, kështu që tashmë po përjetonim ndërprerje të energjisë, të cilat u pasuan nga ndërprerjet e ujit, sepse pompat nuk mund të funksionojnë pa energji elektrike. Infrastruktura e përdorur për civilët [basic] nevojat rregullisht ishin në shënjestër me arsyetimet e ‘parandalimit të veprimeve ushtarake/spastrimit etnik në Kosovë’ ose, në rast të bombardimit të Radio-Televizionit të Serbisë (RTS) ku 16 punonjës u vranë në punë, ‘për t’i dhënë fund Sllobodan Millosheviq‘po përhapet propaganda’.
NATO Shtabi po paralajmëronte për ditë se do të bombardonte ‘Bastillën e Televizionit’ për të ndaluar narrativën, në të vërtetë, të tmerrshme që vinte nga strofka e Millosheviqit. Lajmet dhe programi ‘politik’ tashmë janë zhvendosur për t’u transmetuar nga një vend tjetër, por punonjësit janë detyruar ende të vijnë në godinën kryesore që ishte objektiv. Nëse punonjësit do të refuzonin të vinin në ‘ndërrimin’ e tyre, duke përfshirë ndërrimin e natës gjatë sulmeve ajrore, ata do të pushoheshin nga puna. Vetëm një ‘pushim me fat’ e shpëtoi mamanë time, e cila ishte prezantuese e lajmeve në RTS, të mos shkonte në ato turne pasi, pak para se të fillonte bombardimi, ajo theu këmbën. Prindërit e mi po e trajtonin të gjithë periudhën e bombardimeve me qetësi, gjë që në një mënyrë të çuditshme më bëri të ndihesha më e sigurt, por në atë natë, kur pashë prindërit e mi të shpërthyer në lot teksa shikonim një reportazh të drejtpërdrejtë nga ndërtesa e RTS-së në flakë, me trupa. varur nga rrënojat, zemra ime u fundos. Nëna ime i njihte dhe punonte me disa nga ata njerëz, vendi ku goditi Tomahawk ishte pikërisht aty ku ishte dhoma e grimit, ku unë ulesha në një karrige të madhe të kuqe duke parë nënën time të përgatitej për lajmet, siç do të bënte ajo. ndonjëherë më sillte me vete kur isha fëmijë.
Me bindjen e presidentit aktual serb Aleksandar Vuçiqi cili ishte ministër i mediave në qeverinë e Millosheviqit në atë kohë, se “nuk do të godasin derisa njerëzit janë brenda”, punonjësit e Radiotelevizionit të Serbisë u sakrifikuan atë natë kur paralajmërimi ndaj qeverisë serbe nga NATO, por qeveria. zgjodhi t’i linte njerëzit në ndërtesë – sepse ishte mirë për PR, për ta përdorur atë si një provë se sa brutale ishte ‘ndërhyrja ushtarake’.
Paralelisht, është gjithashtu e vërtetë se raketat ‘precize kirurgjikale’ do të ‘gabonin’ dhe do të goditnin civilët – refugjatët që po iknin nga shtëpitë e tyre të shkatërruara – siç është gjithashtu e vërtetë që ‘ushtria çlirimtare e Kosovës’ do të kryente mizori, si hakmarrje për disa të tjerë. mizoritë që janë bërë nga ‘serbët gjenocidal’. Dhe, shumë shpejt, njeriu do të përfshihej në debatin djallëzor “kush e filloi”, në inat, dëshpërim, frikë të vazhdueshme për jetën dhe pafuqi ndaj armikut të padukshëm.
Në të njëjtën kohë, ndarja po bëhej gjithnjë e më e madhe brenda shoqërisë së varfër, brenda familjeve, midis atyre që ‘më mirë të na shihnin të zhdukur sesa të dorëzoheshim’ dhe atyre që ishin të vendosur të luftonin dhe mundnin regjimin vrasës të Millosheviqit, gjë që kushtoi Serbisë më e mira e saj – djem të rinj, 18 vjeç, të cilët dërgoheshin dhe dërgoheshin në zonën e luftës si ushqim topash ose, nëse kishin fat, ata që ikën nga vendi. Sanksionet dhjetëvjeçare, mijëra të vdekur dhe qindra mijëra të larguar, të përfunduara me bombardimet e civilëve, nuk po ndihmonin mendimin racional dhe as nuk po na ndihmonin ne, ata qytetarë që protestojnë për paqe dhe kundër Millosheviqit që nga viti 1991, për të justifikuar perëndimin brutal. propagandë dhe sotonizimin e mbarë kombit. Me kalimin e kohës, zërat e rrallë nga jashtë që po përpiqeshin të ‘qëndronin me popullin serb’ – jo me Millosheviçin dhe regjimin e tij – u heshtën shpejt si përkrahës të ‘gjenocidit të kryer nga serbët’.
Fuqia e makinerisë së propagandës perëndimore kundër Millosheviçit, të cilën ne mundëm ta dëshmojmë me sytë tanë në CNN ose BBC, ishte torturuese për ta parë. Ishte e pamundur të bëhej një dallim në narrativën e medias midis qeverisë së Serbisë dhe popullit të Serbisë: pamjet e gjeneralëve dhe mbështetësve të Millosheviçit ishin në të gjitha lajmet, duke i përshkruar të gjithë serbët si të egër. Një foto që vazhdon edhe sot e kësaj dite.
Bota vazhdoi, një pushtim i ri i SHBA-së ishte në horizont, ndërsa serbët u lanë të ‘mësonin si të silleshin’ përpara se ne të konsideroheshim të denjë për BE-në e qytetëruar. Edhe në vizionin utopik të DiEM25 për të ardhmen, Evropa është ende vetëm BE. Edhe në DiEM25, lufta në Ukrainë është ‘lufta e parë në terren evropian që nga Lufta e Dytë Botërore’. E njëjta Luftë e Dytë Botërore kur kampet e përqendrimit ishin ‘për hebrenjtë, serbët dhe ciganët’, në njërën prej të cilave u vranë të dy gjyshërit e mi. Megjithatë, askush nuk e gjeti të egër kur një gjerman, Joschka Fischer, një lider i të Gjelbërve gjermanë, po bënte thirrje për ‘zgjidhjen përfundimtare’ për serbët. Asnjë vetull nuk u ngrit kur një anëtar i ri gjerman i DiEM25, i habitur që jam në DiEM25, më tha se mendonte se të gjithë serbët janë fashistë. As kur një i ri shqiptar nga Kosova më dërgoi një mesazh që duhet të ndaloja maskimin e nacionalizmit në pacifizëm dhe se vrasja e civilëve ishte e nevojshme, pasi fola për paqen në transmetimin e drejtpërdrejtë të DiEM25.
Edhe në DiEM25, mes njerëzve që e quajnë veten majtistë dhe progresistë, më vë në vend një shok me ‘whataboutizma’ sa herë që përpiqem të flas për tmerret e të dy palëve, pa justifikuar asnjërin prej tyre. Edhe në mesin e shokëve që flasin për unitet por edhe mendojnë se nuk ka vend për një Serbi me gjemba në kopshtin e BE-së. Edhe në mesin e atyre që gjoja po mbrojnë barazinë, zëri im konsiderohet haptazi i parëndësishëm. Gjatë gjithë jetës sime, kurrë nuk kam qenë aq i diskriminuar në bazë të kombësisë sime, sa kam qenë në shtatë vitet e fundit në DiEM25. Unë dhashë gjithçka për të kundërshtuar narrativën, për të mbrojtur paqen dhe arsyen e shëndoshë, por pa fat pasi shokët e mi blenë propagandën, megjithëse disa prej tyre nuk kishin lindur as kur filluan luftërat në Jugosllavi. Të tjerët që mund ta kujtojnë atë, ata që janë të fiksuar mbi ‘qëndrimin në anën e duhur të historisë’, disa prej tyre laburistë dhe mbështetës të demokratëve perëndimorë – po avokonin për bombardimin. Dhe e kuptoj këtë, e kuptoj. Fuqia e propagandës fitoi, dhe ajo është ende e ngulitur në mendjet e njerëzve dhe, ndërsa Millosheviçi ka kohë që ka vdekur dhe është varrosur, populli serb stigmatizohet për brezat që do të vijnë.
Propaganda është po aq e fortë sa pushteti që ka njëra palë. Fuqia e interesit më të fortë do ta fitojë luftën, një luftë pa fitues, ku njerëzit dehumanizohen, ku qeniet njerëzore janë ‘dëm kolateral’, ku urrejtja është e rrënjosur thellë në tokë, aq thellë sa uraniumi i varfëruar. Fituesit do të shkruajnë librat e historisë dhe ata që humbën dikë nuk do t’i harrojnë kurrë. Disa mund të falin. Në rastin më të mirë, urrejtja do të rritet në zhgënjim dhe armiqësi të ndrydhur.
Sigurisht, të mos harrojmë librin e lojërave dhe se qëllimi i ‘ndërhyrjeve’ ushtarake të SHBA-së dhe NATO-s, të ndjekura nga sanksionet, si ato që kemi parë në dy dekadat e fundit, nga Iraku në Siri, janë të bëjnë ‘popullin. rebelohen kundër ‘diktatorit’ të tyre. Një diktator që zakonisht kundërshton imperializmin dhe kolonializimin amerikan, por gjithsesi një diktator – për qytetarët e tyre. Bombardimet e bënë diktatorin tonë edhe më të fortë, të paktën deri në vitin 2000 kur ai u rrëzua në atë që ju do ta quani “revolucion me ngjyra”. Si doli dhe si tonë demokratët na dështuan – ne, që luftuam prindërit tanë se kush voton për kë, dhe si ndodhi që, 23 vjet më vonë, përfunduam nën një sundim të një luftënxitës me retorikë naziste të mbështetur nga Bashkimi Evropian, është një histori tjetër. Por e vërteta e ashpër është se ne nuk jemi askund më afër paqes në Ballkanin Perëndimor, ndërkohë që presim Bosnja dhe Kosova të shpërthejë përsëri.
Një e vërtetë e trishtuar është se ‘gjithçka është e drejtë në dashuri dhe luftë’. Asnjë konventë, asnjë rezolutë e OKB-së apo përkufizime ligjore për krimet e luftës apo dënimet kolektive nuk zbatohen pasi të lëshohen qentë e luftës. Nuk ka asnjë logjikë, asnjë arsye të shëndoshë dhe sigurisht asnjë fisnikëri në një gjakderdhje. Nuk ka gjykatë ushtarake për krimet e luftës të SHBA-së dhe NATO-s në mbarë globin – ata janë fituesit dhe humbësit nuk e meritojnë drejtësinë. Dhuna ushqen dhunën dhe vdekja e ndjeshmërisë njerëzore është një shenjë që tregon se qytetërimi krenar perëndimor po fundoset [back] në barbarizëm.
Në një botë të zezë apo të bardhë, ku të gjithë muslimanët janë terroristë ose të gjithë hebrenjtë janë sionistë vrasës arabë, ose i vetmi tmerr që kërcënon botën është Rusia (jo Putin – Rusi), kam frikë nga përshkallëzimi, nga vala e dhunës dhe fanatizmit fetar nga të gjitha anët që derdhen në rrugët e qyteteve evropiane. Kam frikë se, ndërsa qëndrojmë në tokën tonë të lartë morale, nuk po shohim se sa afër është ngritur vala e luftës dhe mund të humbasim një shans për të parandaluar përmbytjen. Besimi i vogël që kisha ende për njerëzimin po shuhet, por unë jam ende duke mbajtur kokën e fundit të shpresës – politikën e paqes të DiEM25.
Dëshironi të informoheni për veprimet e DiEM25? Regjistrohu këtu